Συνέντευξή του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνος στο πρακτορείο «Interfax-religion»
Σεβασμιώτατε, μόλις έχετε επιστρέψει από το Παρίσι, το οποίο επισκεφθήκατε ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας με επικεφαλής τον Πρόεδρο κ. Δ. Μεντβέντεφ. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας;
– Την πιο ισχυρή εντύπωση μου προκάλεσε η επίσκεψη του Προέδρου και της συζύγου του στο Ναό της Παναγίας των Παρισίων και η προσκύνηση του Ακάνθινου Στεφάνου του Χριστού. Ήταν ένα αλησμόνητο και κατανυκτικό γεγονός. Τελευταίος Αρχηγός του Ρωσικού Κράτους που επισκέφθηκε το Ναό Νοτρ-Νταμ ήταν ο Αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄. Ο Δμήτρη Ανατόλγιεβιτς εισήλθε στο Ναό με τους ήχους της ίδιας μουσικής που ο οργανίστας έπαιζε κατά την επίσκεψη του τελευταίου Ρώσου Αυτοκράτορα το 1896. ο Πρόεδρος με τη σύζυγό του παρέστησαν σε μια σύντομη ορθόδοξη δοξολογία, την οποία τέλεσα εγώ με βοήθεια της ομάδας σπουδαστών της Ορθόδοξης Ιερατικής Σχολής των Παρισίων, και στη συνέχεια όλοι εμείς προσκυνήσαμε τον Ακάνθινο Στέφανο, ένα τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού και ένα από τους Ιερούς Ήλους, με τους οποίους ο Σωτήρας καρφώθηκε στο Σταυρό.
Μεταξύ των άλλων εκδηλώσεων, στις οποίες συμμετείχα, θα ήθελα να επισημάνω τη συνάντηση με το Δήμαρχο των Παρισίων και την ομιλία του Προέδρου στο Δημαρχείο, το επίσημο δείπνο με τον Πρόεδρο της Γαλλίας κ. Νικολά Σαρκοζί στο Προεδρικό Παλάτι Σάμπ ντε Ελιζέ, καθώς και την επίσκεψη των δυο Προέδρων στο Λούβρο, όπου εγκαινιάστηκε μια μοναδική έκθεση με τίτλο «Αγία Ρωσία». Η έκθεση περιλαμβάνει αριστουργήματα της ρωσικής αγιογραφίας και της εφαρμοσμένης τέχνης από τη συλλογή της Κρατικής Πινακοθήκης Τρετγιακώφ και τα άλλα ρωσικά μουσεία. Τα εγκαίνια της έκθεσης βρήκαν μεγάλη απήχηση και άρχισαν τη Χρονιά του Ρωσικού Πολιτισμού στη Γαλλία, στα πλαίσια της οποίας συμπεριλαμβάνονται πάνω από 400 εκδηλώσεις.
– Στις συναντήσεις με τα επίσημα πρόσωπα της Γαλλίας γινόταν αναφορά στο σχέδιο κατασκευής του ρωσικού ναού στο χώρο στη προκυμαία Μπρανλί; Πότε αρχίζουν τα έργα;
– Σε αυτό το σχέδιο έγινε αναφορά και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της συνομιλίας του Δημήτρη Μεντβέντεφ με το Δήμαρχο των Παρισίων. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα έργα κατασκευής του Ναού θα ξεκινήσουν το 2012. Μέχρι τότε η Γαλλική Μετεωρολογική Υπηρεσία «Μετεο-Φράνς», η οποία καταλαμβάνει το χώρο, σύμφωνα με την υποχρέωση θα το έχει εγκαταλείψει. Μέχρι τότε, προφανώς, θα έχει ολοκληρωθεί και το σχέδιο έργου.
– Είχατε συναντήσει στο Παρίσι κανένα Ορθόδοξο Ιεράρχη που ανήκει σε άλλη δικαιοδοσία;
– Όχι. Και συγκεκριμένα, ο Μητροπολίτης Γαλλίας Εμμανουήλ, με τον οποίο διατηρώ πολύ στενές επαφές, έλειπε εκείνες τις μέρες από το Παρίσι λόγω των προετοιμασιών για την επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Μόσχα. Επρόκειτο να λειτουργήσω στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκυ στο Ργιού Νταργιού. Έδωσα τη συγκατάθεση μου, για να τελέσω Θεία Λειτουργία στο Ιερό Ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, απαντώντας σε πρόσκληση του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κομάνων κ. Γαβριήλ. Όμως μια εβδομάδα πριν την ορισθείσα ημερομηνία, έλαβα επίσημο γράμμα από τον Αρχιεπίσκοπο Γαβριήλ, ο οποίος με ενημέρωνε ότι η επίσκεψη μου στον Ναό πρέπει να αναβληθεί γιατί δεν είναι η κατάλληλη στιγμή. Ως αφορμή για την άρνηση προέβαλε την απόφαση του Ανώτατου Γαλλικού Δικαστηρίου να παραδώσει το Ναό στην ιδιοκτησία της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η απόφαση αυτή προκάλεσε τη δυσαρέσκεια ορισμένων μελών του επαρχιακού συμβουλίου της Αρχιεπισκοπής, τα οποία του προέβαλαν ότι είναι αδύνατο να επισκεφθώ το Ναό αυτή τη στιγμή.
– Όμως ήταν η Ρωσική Πολιτεία εκείνη, η οποία κίνησε τη δικαστική διαδικασία και όχι η Ρωσική Εκκλησία;
– Μάλιστα, και η ληφθείσα απόφαση δεν αφορά τις διεκκλησιαστικές σχέσεις, είναι καθαρά περιουσιακή διαφορά. Ο Ναός χτίστηκε με δαπάνες του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Οίκου και η Ρωσική Ομοσπονδία ως αναγνωρισμένη διάδοχος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας πρέπει να έχει στην ιδιοκτησία της το Ναό, καθώς και όλο τον γύρω χώρο. Αυτό ακριβώς ήρθε να επιβεβαιώσει και το Γαλλικό δικαστήριο. Αυτή η απόφαση δεν άπτεται καθόλου των συμφερόντων των πιστών εκείνης της ενορίας, όπου στο Ναό τελούνται αυτή τη στιγμή οι ακολουθίες. Η Ρωσική Ομοσπονδία έκανε επίσημη πρόταση στην ενορία αυτή, η οποία ευρίσκεται στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, να χρησιμοποιεί τον Καθεδρικό Ναό, όμως το ενοριακό συμβούλιο απέρριψε την πρόταση αυτή, επιμένοντας εκτός από το δικαίωμα χρήσης και στο δικαίωμα ιδιοκτησίας του Ναού.
– Σεβασμιώτατε, ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας σχετικά με τις προοπτικές στις σχέσεις με την Ευαγγελική Εκκλησία στη Γερμανία μετά την παραίτηση της Μαργότ Κέσσμαν από τη θέση του Προέδρου του Συμβουλίου αυτής; Θα υπάρχει η ανανέωση του θεολογικού διαλόγου?
– Τον Μάιο επρόκειτο να επισκεφτώ τη Γερμανία. Έκανα πρόταση στον Επίσκοπο Μάρτιν Σίνδεχγιούττε, τον υπεύθυνο για τις διαχριστιανικές σχέσεις της Ευαγγελικής Εκκλησίας να χρησιμοποιηθεί αυτή η επίσκεψη για τη συνάντηση και τη συζήτηση των προοπτικών της περαιτέρω συνεργασίας. Σε απάντηση έλαβα ένα γράμμα στο οποίο αναφερόταν ότι αυτή η συνάντηση θα ήταν εφικτή με την ακόλουθη προϋπόθεση: θα έπρεπε να δώσω γραπτή εγγύηση ότι η συνάντηση μου με το Σίνδεχγιούττε θα υπηρετήσει το σκοπό της προετοιμασίας της συνάντησης μεταξύ της κυρίας Κέσσμαν και του Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών. Ήταν φυσικό ότι δεν επρόκειτο να δώσω μια τέτοια εγγύηση διότι θεωρώ αυτή τη συνάντηση ανέφικτη. Είχα ξεκινήσει να γράφω την απάντησή μου όταν ενημερώθηκα για το περιστατικό με την κυρία Κέσσμαν και στη συνέχεια για την παραίτησή της. Νομίζω ότι η απαίτηση εγγύησης δεν αποτελεί πλέον την επικαιρότητα.
Όσον αφορά την ανανέωση του διαλόγου, κρίνω ότι το ζήτημα αυτό θα μπορούσε να συζητηθεί μετά την εκλογή του νέου Προέδρου του Συμβουλίου της Ευαγγελικής Εκκλησίας στη Γερμανία, τον προσεχή Νοέμβριο. Θα ήθελα να επισημάνω ότι η εκλογή της κυρίας Κέσσμαν ήταν κατά κάποιο τρόπο μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Καθώς τόνισε ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος στη Συνέλευση των Επισκόπων, διαφωνούμε ριζικά με την φιλελευθεροποίηση στον τομέα θεολογίας, εκκλησιαστικής διάρθρωσης και ηθικής, η οποία παρατηρείται σε πολλές προτεσταντικές κοινότητες συμπεριλαμβανομένης και της Ευαγγελικής Εκκλησίας στη Γερμανία. Πρέπει να θέσουμε το ερώτημα απ΄ευθείας: τι νόημα έχει η διεξαγωγή διαλόγου εάν αυτό δεν συμβάλει στην αμοιβαία προσέγγιση; Βεβαίως, έχουμε πολλές δυνατότητες για τη συνεργασία και πρέπει να διαφυλάξουμε το τεράστιο εκείνο δυναμικό, το οποίο έχουμε αποκτήσει στο διάστημα των 50 ετών του διαλόγου. Το θέμα είναι, εάν μπορούμε να συνεχίσουμε τη συνεργασία με τη μορφή του διεκκλησιαστικού διαλόγου, η πρέπει να αναζητηθούν και κάποιες άλλες μορφές της συνεργασίας; Θεωρώ ότι αυτό το ερώτημα μπορεί να απαντηθεί όταν εκλεχθεί ο νέος Πρόεδρος του Συμβουλίου και όταν θα γίνει σαφές, εάν η ηγεσία της Ευαγγελικής Εκκλησίας προσεγγίζει με σοβαρότητα τον προβληματισμό μας σχετικά με τη διαμορφωθείσα κατάσταση.
– Σεβασμιώτατε, το πρόγραμμα σας είναι υπερβολικά γεμάτο. Ποια είναι εκείνα τα ταξίδια που θα κάνετε σύντομα;
– Από 5 έως 7 Μαρτίου πρέπει να επισκεφθώ την Αγία Πετρούπολη για να συμμετάσχω στη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου. Από 10 έως 11 Μαρτίου πρόκειται να πάω στη Βίλνα με την πρόσκληση του Προέδρου του Εθνικού Κοινοβουλίου της Λιθουανίας. Από 12 έως 13 Μαρτίου έχω στο πρόγραμμα μου να πάω στην επαρχία Λίπετσκ και Ελέτς με την πρόσκληση του οικείου Επισκόπου Θεοφιλεστάτου κ. Νήκωνος για να κάνω ομιλία ενώπιον των φοιτητών και καθηγητών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της περιοχής. Από 16 έως 18 Μαρτίου θα συνοδεύσω τον Αγιώτατο Πατριάρχη Κύριλλο στην επίσημη επίσκεψή του στην Αρμενία. Στο διάστημα από 19 έως 24 Μαρτίου σύμφωνα με το πρόγραμμα μου θα επισκεφθώ μερικές επαρχίες στην Ουκρανία και στη Μολδαβία. Από 26 έως 27 Μαρτίου πρόκειται να κάνω ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη για να συναντηθώ με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Στις 30 Μαρτίου θα πρέπει να είμαι στην πόλη Ντνεπροπετρόφσκ της Ουκρανίας. Όλα αυτά θα γίνουν πριν το Πάσχα. Μετά το Πάσχα θα συνοδεύσω τον Αγιώτατο Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ. Κύριλλο στην ειρηνική επίσκεψη του στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και αμέσως μετά θα επισκεφθώ την Ιρλανδία, τη Γερμανία, την Ιταλία και άλλες χώρες.