Ομιλία του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα μετά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου

Εις όνομα του Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος!

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, σήμερα στην ευαγγελική περικοπή κατά τη Θεία Λειτουργία ακούσαμε τον Κύριο Ιησού Χριστό να ρωτάει τους μαθητές του: τίνα με λέγουσιν οἱ ὄχλοι εἶναι; οἱ δὲ ἀποκριθέντες εἶπον· Ἰωάννην τὸν βαπτιστήν, ἄλλοι δὲ Ἠλίαν, ἄλλοι δὲ ὅτι προφήτης τις τῶν ἀρχαίων ἀνέστη. Εἶπε δὲ αὐτοῖς· Ὑμεῖς δὲ τίνα με λέγετε εἶναι; ἀποκριθεὶς δὲ Πέτρος εἶπε· Τὸν Χριστὸν τοῦ Θεοῦ (Λκ. 9. 18-20). Έτσι, ήδη από την εποχή της επίγειας ζωής του Σωτήρα μας ο Απόστολος ομολόγησε τον Ιησού Χριστό και Υιό του Θεού. Αργότερα η Εκκλησίας διατύπωσε το δόγμα περί της τέλειας θειότητας και της τέλειας ανθρωπότητας του Ιησού Χριστού. Δεν είναι μόνο Θεός και μόνο άνθρωπος, διότι συνδυάζει την πληρότητα και των δυο φύσεων: της θείας και της ανθρώπινης.

Πολλοί ήταν εκείνοι, οι οποίοι επιχείρησαν την εξήγηση του μυστηρίου της ενώσεως των δυο φύσεων σε ένα πρόσωπο του Κυρίου και Σωτήρα ημών Ιησού Χριστού. Οι μεν, ως ο αρχαίος αιρετικός Ευτυχής ισχυρίζονταν ότι ο Ιησούς Χριστός είχε την ανθρωπότητα, η οποία όμως απορροφήθηκε τελείως από τη θεότητα. Αυτή η αίρεση καταδικάστηκε από την Εκκλησία. Οι δε, ως ο αιρετικός Απολλυνάριος, υποστήριζαν ότι ο Ιησούς Χριστός είχε το ανθρώπινο σώμα, όμως τη θέση ανθρώπινου νου, την κατέλαβε ο Θείος λόγος. Κι αυτή η αίρεση καταδικάστηκε από την Εκκλησία. Ορισμένοι υποστήριζαν στον Ιησού Χριστό τη συνύπαρξη της ανθρώπινης με τη θεία φύση, αλλά η ανθρώπινη βούληση απουσίαζε, και εκδηλωνόταν μόνο η θεία. Αυτή η αίρεση επίσης έτυχε της εκκλησιαστικής καταδίκης.

Η Εκκλησία μας δίδαξε ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ήταν πλήρης άνθρωπος. Είχε το ανθρώπινο σώμα, ίδιο με το δικό μας, το οποίο κουραζόταν από την οδοιπορία, είχε ανάγκη από τον ύπνο και την ξεκούραση, μπορούσε να κλαίει και να γελάει. Είχε την ανθρώπινη ψυχή και τον ανθρώπινο νου, ταυτόχρονα δεν έπαυσε να είναι Θεός, ο οποίος υπήρχε εξαρχής. Εκείνος ο Θεός ο Λόγος, για τον οποίο μιλάει ο Απόστολος Ιωάννης ο Θεολόγος και που εν αρχή ην. (πρβλ. Ιω. 1: 1-3), δηλαδή εξαρχής ήταν ο Θεός Πατήρ. Και αυτό το άφατο μυστήριο της ενώσεως της ανθρωπότητα με την θεότητα στο Χριστό αποτελεί εκείνο το μεγάλο μυστήριο της χριστιανικής Εκκλησίας, η κατανόηση του οποίου είναι προσιτή μόνο στους Ορθοδόξους χριστιανούς. Άλλωστε και σήμερα υπάρχουν αρκετοί, οι οποίοι ερωτηθέντες σχετικά με την ιδιότητα του Χριστού θα απαντήσουν ότι «ήταν προφήτης», οι δε άλλοι ότι «ήταν δάσκαλος», ενώ οι υπόλοιποι ότι «μήπως ούτε καν υπήρχε αυτός ο άνθρωπος και ήταν εφεύρημα των αποστόλων»; Εμείς ως Ορθόδοξοι χριστιανοί πιστεύουμε ότι ο Κύριος Ιησούς Χριστός ήταν Υιός του Θεού Ζώντος και ήταν Μεσσίας, ο Οποίος ήλθε για να σώσει το ανθρώπινο γένος. Ότι ήταν Υιός του Θεού και είχε την πληρότητα και των δυο φύσεων της ανθρώπινης και της θείας. Γιατί όμως αυτό είναι τόσο σημαντικό για μας, ώστε ο Χριστός να ήταν πλήρης άνθρωπος και είχε εκείνα, τα οποία έχουμε κι εμείς εκτός αμαρτίας; Διότι, σύμφωνα με τους αρχαίους πατέρες της Εκκλησίας, το απρόσληπτον είναι και αθεράπευτον. Ο Κύριος προσέλαβε την ανθρώπινη φύση για να τη θεραπεύσει από την αμαρτία, για να τη ζωογονήσει και να τη θεοποιήσει. Δεν ήταν επαρκές να προσελάμβανε μόνο το ανθρώπινο σώμα, ή το ανθρώπινο νου ή μόνο την ανθρώπινη ψυχή, ήταν απαραίτητο για τη δική μας θεραπεία και σωτηρία ο Θεός να προσλάβει ολόκληρη την ανθρώπινη φύση, να γίνει ένας από μας, ώστε κι εμείς να γίνουμε όπως Αυτός. Εδώ περικλείεται ένα μεγάλο μυστήριο, εκείνο το οποίο οι άγιοι πατέρες χαρακτήριζαν ως θέωση της ανθρώπινης φύσεως. Εάν ο Χριστός δεν ήτο πλήρης άνθρωπος, η θέωση δε θα ήτο εφικτή για μας σε πληρότητά της. Ήταν εφικτή μόνο η θέωση του νου ή μόνο της ψυχής, ενώ η Εκκλησία μας καλεί ώστε να ενωθούμε με τον Θεό όχι μόνο πνευματικά ή διανοητικά, όχι μόνο ψυχικά ή συναισθηματικά, αλλά ώστε να ενωθούμε με τον Θεό ακόμα και σωματικά, πράγμα το οποίο γίνεται κατά την Μετάληψη των Αγίων του Χριστού Μυστηριών. Και το δικό μας ανθρώπινο σώμα ενώνεται με το Θεία Σώμα, το δικό μας ανθρώπινο αίμα ενώνεται με το Θείο Αίμα και ολόκληρος ο Κύριος υπάρχει μέσα μας αγιάζοντας ολόκληρη την ανθρώπινη φύση μας. Υπάρχει μόνο ένα στοιχείο, το οποίο έχουμε εμείς και δεν είχε ο Κύριος Ιησούς Χριστός, και είναι η αμαρτία.

Υποστηρίζουμε ότι ο Κύριος έγινε όμοιος με τον άνθρωπο σε όλα εκτός αμαρτίας. Και διερωτάται κανείς: «μήπως επρόκειτο για κάποιο είδους ατέλεια της ανθρώπινης του φύσεως;» Όχι, διότι η αμαρτία δεν ανήκει στην ανθρώπινη φύση. Η αμαρτία είναι εκείνο, το οποίο δεχόμαστε έξωθεν και μάλιστα οικειοθελώς και συνειδητά. Η αμαρτία δεν είναι μια βιοτική ανάγκη. Μπορούμε να ζούμε έτσι ώστε να μην αμαρτάνουμε, πράγμα το οποίο οι άγιοι απέδειξαν με τον αγωνιστικό βίο τους. Η Παναγία, η οποία δεν αμάρτησε ποτέ, όπως ισχυρίζεται ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, ουδέ δια έργου ή δια λογισμού. Πολλοί μεγάλοι άγιοι νέκρωσαν την αμαρτία μέσα τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε έπαυσε τελείως να ενεργεί μέσα τους, και κάθε πράξη, κάθε λέξη και κάθε λογισμός τους ήταν γεμάτη από τη Θεία παρουσία. Μήπως ο Άγιος Σέργιος ο Ραντονέζ του οποίου τα λείψανα φιλοξενούνται εντεύθεν, δεν μας δίνει παράδειγμα του θεοποιημένου ανθρώπου; Ενός ανθρώπου μέσα στον οποίο η αμαρτία νεκρώθηκε τελείως και ενεργούσε η χάρη του Θεού; Ο Κύριος έγινε όμοιος με μας σε όλα εκτός αμαρτίας. Για να γίνουμε από την πλευρά μας εμείς όμοιο με τον Θεό, πρέπει να ελευθερωθούμε από την αμαρτία. Δεν είναι καθόλου εύκολο κατόρθωμα, και όμως αυτό δεν είναι απροσπέλαστο ύψος για τον άνθρωπο, διότι οι άγιοι πέρασαν αυτή την οδό και μας έδωσαν εντολή να πορευθούμε κι εμείς αυτή την οδό. Να επικαλούμαστε τους αγίους, να επικαλούμαστε τον Άγιο Σέργιο και άλλους αγίους του Θεούς, για να αξιώσει κι εμάς ο Κύριος να γίνουμε της Θείας φύσεως κοινωνοί και να μας χαρίσει τον Εαυτό Του, όπως μας το προσφέρει στην Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, για να βρούμε δυνάμεις μέσα μας να παραδοθούμε στα χέρια του Θεού. Όπως ακριβώς ζητάμε στη συναπτή: «Εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθόμεθα».

Εύχομαι ο Θεός να μας δώσει να πορευόμαστε αυτή την οδό και ακόμα σε αυτή την επίγεια ζωή να πετύχουμε την ένωση με τον Κύριο για να βασιλεύουμε μαζί Του και με όλους τους αγίους εις τον αιώνα. Αμήν.