Σε συνέντευξη στην εφημερίδα «Izvestia» ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας αναφέρεται στους διωγμούς εναντίον των χριστιανών στον σύγχρονο κόσμο
Από 100 άτομα, που πέφτουν θύματα της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας σε όλο τον κόσμο 75 είναι οι χριστιανοί. Μετά την τρομοκρατική επίθεση στην Αλεξάνδρεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα, στις 20 Ιανουαρίου 2011, με το οποίο αναγνωρίζεται το γεγονός των παραβιάσεων των δικαιωμάτων των χριστιανών. Στο πρόβλημα διωγμών εναντίον τους αναφέρθηκε σε συνέντευξη στην εφημερίδα «Izvestia» ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας («Izvestia», №50 (28311), 24 Μαρτίου 2011).
- Πως αξιολογείτε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που αφορά την παραβίαση των δικαιωμάτων των χριστιανών; Που γενικά οφείλεται αυτό;
- Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το ψήφισμα «Για την κατάσταση των χριστιανών στο πλαίσιο της ελευθερίας της θρησκείας» και στις 22 Φεβρουαρίου η Επιτροπή Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκανε δήλωσε, όπου εξέφρασε «ανησυχία για την αύξηση των εκδηλώσεων μισαλλοδοξίας και διακρίσεως σε βάρος θρησκευτικών μειονοτήτων και ειδικότερα δια της βίας και επιθέσεων εναντίον των χριστιανών». Και οι δυο αποφάσεις σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην ενεργό δράση των χριστιανικών Εκκλησιών. Αξιοσημείωτο και το Πρωτοχρονιάτικο Μήνυμα του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ΄, όπου υπάρχει χαρακτηρισμός των χριστιανών «ως μιας θρησκευτικής ομάδας, η οποία εξαιτίας της πίστεώς της υφίσταται τον μεγαλύτερο διωγμό». Η προστασία των δικαιωμάτων των χριστιανών αποτελεί σήμερα βασική προτεραιότητα. Η αφορμή για το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δόθηκε με την τρομοκρατική επίθεση τη 1 Ιανουαρίου σε μια Κοπτική Εκκλησία της Αλεξάνδρειας.
Μια εβδομάδα αργότερα οι Υπουργοί Εξωτερικών μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών υπέβαλαν πρόταση στην Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας για να υπάρχει αντίδραση σε αυτή την τρομοκρατική ενέργεια. Το έγγραφο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ακριβώς αυτή η αντίδραση και μπορεί να χαρακτηρισθεί ως επαναστατικό, διότι οι ευρωβουλευτές αποφάνθηκαν δυνατά επί του θέματος, το οποίο μέχρι πρόσφατα προτιμούσαν να αποσιωπούν.
Σύμφωνα με στοιχεία της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Η βοήθεια στην Εκκλησία που έχει ανάγκη» τα τελευταία χρόνια σε κάθε 100 θύματα, που έπεσαν ως αποτέλεσμα της εκδηλώσεως θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, αντιστοιχούν 75 χριστιανοί.
Η μορφή του εχθρού
- Που οφείλονται οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των χριστιανών σε χώρες, που αναφέρονται στο ψήφισμα;
- Κάθε χώρα έχει ιδιαιτερότητες ως προς τις διαθρησκειακές σχέσεις. Σε περισσότερες από αυτές οι χριστιανοί έζησαν επί αιώνες, ακόμα και τις εποχές, όταν τα τοπικά πολιτικά καθεστώτα δήλωσαν πάρα πολύ πιο ριζοσπαστικά απ΄ ο, τι είναι τώρα. Αλλά ακριβώς στις μέρες μας, όταν όλα αυτά τα κράτη ανέλαβαν την υποχρέωση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η έξοδος των χριστιανών από μια σειρά κρατών σημείωσε άνοδο. Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι η επιβεβαίωση της αποτυχίας της σύγχρονης πολιτικής στον τομέα της θρησκευτικής ελευθερίας και η έλλειψη του ενδιαφέροντος για τη θρησκευτική μόρφωση. Ως αποτέλεσμα πολλοί είναι εκείνοι, οι οποίοι οικοδομούν τη θρησκευτική τους ταυτότητα στην αντιπαράθεση των πεποιθήσεών τους στις πεποιθήσεις των άλλων. Η θρησκευτική άγνοια γίνεται έδαφος για την καλλιέργεια του μίσους απέναντι στους ετερόθρησκους, που φτάνει μέχρι τις εκκλήσεις για φυσική τους εξόντωση. Εάν σύντομα σε πιο υψηλό επίπεδο δε θα συζητηθεί το θέμα της θρησκευτικής μόρφωσης, η θρησκευτική άγνοια θα είναι εκείνη η οποία θα προκαλέσει την περαιτέρω αύξηση των διεθνικών εντάσεων. Επιπλέον οι χριστιανοί πέφτουν θύματα των πολιτικών σφαλμάτων των δυτικών κρατών. Κακώς έχουν τα πράγματα στο Ιράκ. Σύμφωνα με μερικές εκτιμήσεις από το 2003 τη χώρα εγκατέλειψαν ήδη 50% από τα 1.4 εκατομμύρια χριστιανοί. Χωρίς να προβούμε σε αξιολόγηση της εσωτερικής πολιτικής καταστάσεως στο Ιράκ πριν την επέμβαση των χωρών του ΝΑΤΟ, πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν ετίθετο το θέμα της φυσικής εξόντωσης των χριστιανών. Η επέμβαση των ξένων στρατιωτικών δυνάμεων κατέστησε τους ντόπιους χριστιανούς ομήρους των απερίσκεπτων ενεργειών των χωρών του ΝΑΤΟ.
Βαριά είναι η κατάσταση στην Ινδία. Από το 2001 εκεί καταγράφονται περίπου 130 επιθέσεις εναντίον των χριστιανών κάθε χρόνο, ενώ το 2010 καταγράφηκαν 149 επιθέσεις. Στο Πακιστάν οι χριστιανοί συχνά πέφτουν θύματα του λεγόμενου νόμου περί βλασφημίας, ο οποίος προβλέπει τη θανατική ποινή. Στις 2 Μαρτίου στο Ισλαμαμπάντ δολοφονήθηκε Ρωμαιοκαθολικός Υπουργός Θρησκευτικών Μειονοτήτων Σαχμπάζ Μπάτι. Πρόλαβε να κάνει πολλά για τη μείωση της θρησκευτικής έντασης στη χώρα και δεν φοβήθηκε να ταχθεί ανοιχτά εναντίον των πρωτοβουλιών των θρησκευτικών εξτρεμιστών.
- Μπορούμε να σταματήσουμε αυτό το κύμα της βίας;
- Στην ιστορία πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, δήλωναν για την προστασία τους των χριστιανικών κοινοτήτων, οι οποίες αποτελούσαν μειοψηφία. Τον καιρό μας αυτές οι εσωτερικές εγγυήσεις των δικαιωμάτων των μειονοτήτων είναι αδύνατές, διότι θεωρούνται ως επέμβαση στα εσωτερικά της χώρας. Όμως αυτό δεν μας δίνει την αφορμή να αρνηθούμε την υποστήριξή μας στις χριστιανικές κοινότητες υπό άλλες μορφές. Π.χ. να θέτουμε αυτό το θέμα στους διεθνούς οργανισμούς, να εκπονούμε προγράμματα συνεργασίας, που να αποβλέπουν στην εμπέδωση της διαθρησκειακής ειρήνης σε ολόκληρες περιοχές. Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προτείνει ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσεων, το οποίο μπορεί να περιορισθεί στην ακόλουθη βασική αρχή: η οικονομική και χρηματιστική βοήθεια με αντάλλαγμα τις εγγυήσεις σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες, στις οποίες παρέχεται αυτή η βοήθεια. Αυτή η αρχή πρέπει να γίνει ένας από τους παράγοντας της εξωτερικής πολιτικής των κρατών της Δύσεως. Η εξασφάλιση των δικαιωμάτων των χριστιανών μπορεί να γίνει μόνο με τον διάλογο των παραδοσιακών θρησκευτικών κοινοτήτων τόσο στο εσωτερικό επίπεδο ενός κράτους όσο και στο διεθνές επίπεδο. Αυτός είναι ο λόγος της συμμετοχής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας στο έργο του Διαθρησκειακού Συμβουλίου της Ρωσίας και της ΚΑΚ, και γιατί αυτή υποστηρίζει τη δημιουργία μηχανισμού διαλόγου των θρησκευτικών κοινοτήτων με την UNESCO.
Συμμαχία των ομολογιών
- Η παραβίαση των δικαιωμάτων χριστιανών γίνεται αποκλειστικά εκτός Ευρώπης;
- Βέβαια, στην Ευρώπη δεν επιτρέπεται άμεση βία σε βάρος των εκπροσώπων των οποιασδήποτε θρησκείας. Και όμως η τάση εκκοσμίκευσης της κοινωνικής υπάρξεως συνεπάγεται την εμφάνιση των πολιτικών και νομοθετικών πραγματικοτήτων απαράδεκτων για τους χριστιανούς. Θέλουν απλά την εξώθηση της θρησκείας στην ιδιωτική σφαίρα. Αρκεί επαναφέρουμε στη μνήμη μας την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με την υπόθεση «Λάουτσι κατά της Ιταλίας», η οποία στρέφεται εναντίον της παρουσίας των χριστιανικών συμβόλων στα σχολεία. Δεν προκαλούν επίσης αισιοδοξία οι προσπάθειες της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών, την οποία προσπαθούν να εισάγουν ορισμένες χώρες της ΕΕ. Ως παραβίαση των δικαιωμάτων τους οι χριστιανοί της Ευρώπης προσεγγίζουν τις παρελάσεις των σεξουαλικών μειονοτήτων στο Παρίσι, το Βερολίνο και άλλες κάποτε χριστιανικές πόλεις. Μερικοί χριστιανικοί παράγοντες έχουν πληρώσει ήδη για τις δηλώσεις τους εναντίον της ομοφυλοφιλίας. Και γι΄αυτό είναι δύσκολο να μιλάει κανείς για τον σεβασμό των δικαιωμάτων των χριστιανών στην Ευρώπη. Ώστε το θέμα είναι καθολικό. Αυτός είναι ο λόγος διατί η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας συνέχεια καλεί σε ανοιχτή, ενδιαφέρουσα και ισότιμη συζήτηση αυτού του θέματος.
Δεν πρέπει να δελεάσουμε κανένα
- Ποιες είναι οι προοπτικές ενοποιήσεως των προσπαθειών των Ορθοδόξων, των Ρωμαιοκαθολικών και των Διαμαρτυρομένων στον τομέα προστασίας των δικαιωμάτων των χριστιανικών μειονοτήτων;
- Σήμερα, δυστυχώς, ακόμα και ορισμένα κράτη της Δυτικής Ευρώπης όλο και περισσότερα επιχειρούν τον περιορισμό των εκδηλώσεων της χριστιανικής θρησκευτικότητας στον κοινωνικό βίο τεκμηριώνοντας αυτά με την επιδίωξη του σεβασμού των δικαιωμάτων των οπαδών των άλλων θρησκειών ή άθεων. Αυτός είναι ο λόγος γιατί χρειάζονται συντονισμένες ενέργειες χριστιανών των διαφόρων ομολογιών για την προστασία της χριστιανικής ταυτότητας της Ευρώπης και την υπεράσπιση της παραδόσεις του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Στην περίπτωση της υπόθεσης «Λάουτσι κατά της Ιταλίας» αυτή η αλληλεγγύη οδήγησε σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Το Πατριαρχείο Μόσχας στήριξε τη διαμαρτυρία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας κατά της απόφασης και συνέβαλε στην υποστήριξη από τη Ρωσία της έφεσης, την οποία η κυβέρνηση της Ιταλίας κατέθεσε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Επίσης η έφεση έτυχε υποστήριξης και άλλων ευρωπαϊκών κρατών.
Πολύ πρόσφατα, στις 18 Μαρτίου, αυτή την θέση υποστήριξε και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, επιτρέποντας τους Εσταυρωμένους στις σχολικές αίθουσες των Ευρωπαϊκών σχολών.
- Ποιο ρόλο παίζει ο προσηλυτισμός;
- Ο προσηλυτισμός, δηλαδή ο δελεασμός των πιστών μιας χριστιανικής ομολογίας στην άλλη, έχει προ καιρού αποδείξει ότι βλάπτει την ανάπτυξη του διαλόγου μεταξύ των χριστιανικών Εκκλησιών. Την ώρα που οι χριστιανοί αντιμετωπίζουν τις εκδηλώσεις του ισλαμικού εξτρεμισμού, η αλληλεγγύη των χριστιανών, ανεξαρτήτως Εκκλησίας ή κοινότητας, γίνεται θέμα ζωτικής σημασίας. Οι χριστιανοί της Μέσης Ανατολής προ καιρού το έχουν καταλάβει και προσπαθούν να στηρίζουν ο ένας τον άλλο με κάθε μέσο. Η Μέση Ανατολή είναι η κοιτίδα του χριστιανισμού και είναι πολύ σημαντικό να διατηρηθεί εδώ η χριστιανική παρουσία. Αυτό πετυχαίνεται μόνο χάρη στη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας