Συνέντευξη του Μητροπολίτη Ιλαρίωνα στη Σερβική εφημερίδα «Vecherniye novosti» από το Βελιγράδι
Για τις σχέσεις Ρωσικής και Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, την πανορθόδοξη ενότητα και τη χριστιανική μαρτυρία στον σύγχρονο κόσμο μιλάει στον ανταποκριτή της Σερβικής εφημερίδας ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας.
Μητροπολίτης Ιλαρίωνας: ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος δίνει μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ Ρωσικής και Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και με ευλογία του Αγιωτάτου Πατριάρχη μας έφτασα στη Σερβία για να συζητήσουμε τις προοπτικές συνεργασίας μας. Οι Εκκλησίες μας έχουν πολλά κοινά, ενώ οι υπό διαποίμανση λαοί μας συνδέονται με ακατάλυτους ιστορικούς δεσμούς φιλίας. Γι΄ αυτό η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία γνώρισε καλά τις ταλαιπωρίες λόγω της πίστεως και τις πικρές στερήσεις την τελευταία εκατονταετία, με ιδιαίτερη ευαισθησία δέχθηκε συμφορές, οι οποίες έπληξαν το μαρτυρικό Σερβικό λαό. Προσευχόμαστε για τους Σέρβους μας αδελφούς και πιστεύουμε ότι ο Πανοικτίρμων Θεός θα τους ανακουφίσει.
- Στο έργο σας ιδιαίτερη έμφαση δίνετε στη διατήρηση της πανορθόδοξης ενότητας...
- Το δόγμα της ενότητας της Εκκλησίας του Χριστού, είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της Ορθόδοξης πίστης και μια από τις σταθερές της βάσεις. Αυτός είναι ο λόγος διατί η φροντίδα για τη διατήρηση και την εμπέδωση της ενότητας σε όλα τα επίπεδα, αρχίζοντας από το επίπεδο της ενορίας έως το επίπεδο της Οικουμενικής Εκκλησίας, αποτελεί ιερό καθήκον του κάθε μέλους της Εκκλησίας και ειδικά της Ιεραρχίας.
- Η έλευσή σας αποτελεί μια ζωντανή εκδήλωση των καλών και αδελφικών σχέσεων.
- Τόσους αιώνες που είμαστε μαζί και με το πέρασμα του χρόνου η φιλία μας μόνο ενισχύεται όλο και περισσότερα. Σήμερα έχουμε πολύ έντονη συνεργασία στον τομέα της θεολογικής παιδείας, στην υλοποίηση κοινών ανθρωπιστικών μελετών, στην παροχή αδελφικής αλληλοβοήθειας σε αυτές ή άλλες ανάγκες.
- Έχετε αναφέρει ότι το Κόσσοβο και τα Μετόχια σας είχαν εντυπωσιάσει πολύ. Σε συνεργασία με την Ορθόδοξη Εκκλησίας της Σερβίας έχετε διαμορφώσει ένα ειδικό πρόγραμμα βοήθειας σε προσκυνήματα του Κοσσόβου και Μετοχίων. Θα αρχίσουν οι τακτικές προσκυνηματικές περιηγήσεις στο Κόσσοβο και Μετόχια από τη Ρωσική Εκκλησία;
- Χαιρετίζουμε την ανάπτυξη των Ορθοδόξων προσκυνηματικών περιηγήσεων μεταξύ Σερβίας, Ρωσίας και όλων των χωρών στο κανονικό έδαφος του Πατριαρχείου Μόσχας. Εδώ και μερικά χρόνια στο Μετόχιο της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Μόσχα λειτουργεί γραφείο προσκυνηματικών περιηγήσεων. Παραδοσιακά πολλοί είναι εκείνοι οι πιστοί της Εκκλησίας μας, οι οποίοι επιθυμούν να επισκεφθούν τη μεγάλη σας χώρα και να προσκυνήσουν τα ιερά της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Σερβίας.
- Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι αυτή τη στιγμή η προτεραιότητά σας;
Η προτεραιότητα του Συνοδικού μας Τμήματος παραμένει η ίδια και είναι η ανάπτυξη των επαφών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας με τον έξω κόσμο, οι οποίες αποβλέπουν στη διατήρηση και την εμπέδωση της ενότητας, στη δημιουργία προϋποθέσεων ώστε η φωνή της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο να ακούγεται και να είναι κατανοητή από όλους.
Σήμερα το πρόβλημα της ενίσχυσης των θέσεων του χριστιανισμού στο σύγχρονο εκκοσμικευμένο και παγκοσμιοποιημένο κόσμο είναι επίκαιρη όσο ποτέ. Η επίλυση αυτού είναι ακατόρθωτη χωρίς τις προσπάθειες που αποσκοπούν στην εμπέδωση της ενότητας της οικουμενικής Ορθοδοξίας. Γι΄ αυτό ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος κρίνει τη συνεργασία των Ορθοδόξων Εκκλησιών τη πλέον σημαντικότερη πτυχή στη δράση του υπό την προεδρεία μου Τμήματος.
Κοινή πορεία
Μητροπολίτης Ιλαρίωνας: ο Ρωσικός λαός πάντα θα θυμάται μετ΄ ευχαριστίας την ειλικρινή αδελφική φιλοξενία της οποίας έτυχαν στο σερβικό χώρο οι πρόσφυγες από τη Σοβιετική Ρωσία. Η Σερβία έγινε δεύτερη πατρίδα για χιλιάδες Ρώσους, οι οποίοι συνέβαλαν με τα πολυάριθμα τάλαντά τους στη σερβική επιστήμη και τον πολιτισμό, στον καλλωπισμό του Βελιγραδίου. Πολλοί εξ αυτών βρήκαν το τελευταίο καταφύγιό τους στο Βελιγράδι, στο χώρο της «Ρωσικής νεκρόπολης», το ίδιο ισχύει και για Ρώσους στρατιώτες, πεσόντες στα πεδία μάχης του Πρώτο Παγκόσμιου Πολέμου στη Γιουγκοσλαβία.
- Στον τομέα Πολιτιστικής Διπλωματίας η Ορθόδοξη Μόσχα και η Ρωμαιοκαθολική Αγία Έδρα έκαναν ένα βήμα προσέγγισης. Πως θα ωφεληθεί από αυτό η χριστιανοσύνη;
- Την εποχή της παγκοσμιοποίησης οι χριστιανικές Εκκλησίες και κοινότητες αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα, η επίλυση των οποία επιτυγχάνεται μόνο με κοινές προσπάθειες. Εννοώ κυρίως τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή εξώθηση της θρησκείας στον ιδιωτικό τομέα. Αυτή η τάση έχει ήδη οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα στις χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής όπως η κρίση του θεσμού της οικογένειας, η αύξηση του αριθμού των εκτρώσεων, διάφορα βιολογικά πειράματα, που περιφρονούν την αξιοπρέπεια του ανθρώπινου προσώπου, η διάκριση εις βάρος των χριστιανών λόγω των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων.
Τόσο οι Ορθόδοξοι, όσο οι Ρωμαιοκαθολικοί, έχουν ουσιαστικά μια θέση επί των θεμάτων. Ένας από τους σκοπούς της συνεργασίας μας πρέπει γίνει η προστασία των δικαιωμάτων των χριστιανών, οι οποίοι υφίστανται διωγμούς σήμερα σε μια σειρά χώρες της Ευρώπης και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Όλο και περισσότερα δεχόμαστε ανησυχητικά μηνύματα για τη διάκριση λόγων θρησκευτικής ταυτότητας, για τις εκδηλώσεις του βανδαλισμού εις βάρος των χριστιανικών ναών και τη βία απέναντι στου πιστούς. Φρονώ ότι η εκπόνηση μιας κοινής στρατηγικής συμπεριφοράς των Εκκλησιών σε σχέση με το πρόβλημα της χριστιανοφοβίας μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά την κατάσταση.
- Με ποιον τρόπο;
- Υπάρχει ήδη ένα θετικό παράδειγμα αυτής της συνεργασίας. Το Μάρτιο του τρέχοντος έτους σε σημαντικό βαθμό χάρη και στις δικές μας συντονισμένες ενέργειες το Δευτεροβάθμιο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο ακύρωσε την παλαιότερη του απόφαση σχετικά με την απαγόρευση των Εσταυρωμένων στα δημόσια σχολεία της Ιταλίας. Ως αποτέλεσμα της έφεσης της Ιταλικής Κυβέρνησης, η οποία έτυχε στήριξης μιας σειράς ευρωπαϊκών κρατών, συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε ότι η ανάρτηση των Εσταυρωμένων σε σχολικές αίθουσες δεν παραβιάζει τα δικαιώματα των ανθρώπων με διαφορετικές πεποιθήσεις και αποτελεί στοιχείο της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας της Ιταλίας.
Αυτό αποδεικνύει σαφέστατα ότι η συνεργασία Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών στον κοινωνικό τομέα μπορεί να καρποφορήσει επ΄αγαθώ όλου του χριστιανικού κόσμου, το αναπόσπαστο μέρος του οποίου είναι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες.
- Φροντίζοντας για την προστασία της ενότητας της Εκκλησίας και των ορίων της ο Πατριάρχης Κύριλλος βλέπει ως μια από τις προτεραιότητες τη στροφή της Εκκλησίας προς τη νεολαία.
- Την εποχή των πληροφοριακών τεχνολογιών ανταποκρινόμενη στις μεγάλες ανάγκες της κοινωνίας η Εκκλησία καλείται να δώσει μελετημένες απαντήσεις, οι οποίες πάντα να στηρίζονται στις αρχές της πίστεώς μας: στο θείο λόγο, στην αγιοπατερική παρακαταθήκη, στην εκκλησιαστική παράδοση. Αλλά και η γνώση των αρχών της πίστεώς μας θέλει από τον άνθρωπο, ο οποίος άρχισε να υπηρετεί την Εκκλησία τόσο την πνευματική όσο και την διανοητική συγκέντρωση. Αυτός είναι ο λόγος διατί η εκκλησιαστική υπηρεσία στο διανοητικό τομέα αποτελεί μια μορφή της ιεραποστολής και μάλιστα πολύ περιζήτητη την εποχή μας. Η «ανανέωση» της Εκκλησίας κατά τη γνώμη μου ενισχύει την Εκκλησία μας, εξασφαλίζοντας το μέλλον της.
Φροντίδα για τους πιστούς
Μητροπολίτης Ιλαρίωνας: περισσότεροι από 50% Επίσκοποι της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας υπηρετούν εκτός της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το Πατριαρχείο Μόσχας επίσης εκπροσωπείται ευρέως και σε άλλες χώρες του μετασοβιετικού χώρου και σε χώρες του εξωτερικού. Το ίδιο ισχύει και για τη Σερβική Εκκλησία, η οποία ασχολείται με τη διαποίμανση των πιστών της εκτός της Σερβίας, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής. Κάπου οι Ιεράρχες και οι κληρικοί μας υπηρετούν μέσα στο περιβάλλον όπου η πλειοψηφία των κατοίκων είναι ετερόδοξοι ή ανήκουν σε άλλες ομολογίες. Υπ΄αυτές τις συνθήκες έχει ιδιαίτερη σημασία η διατήρηση θερμών και ανοιχτών σχέσεων με εκπροσώπους κρατικών αρχών και θρησκευτικών οργανισμών σε όλο τον κόσμο.
- Ταυτόχρονα δεν μένει απαρατήρητη και η σοβαρή επίδραση που ασκεί στο μοναχισμό και στη δική μας και στη δική σας Εκκλησία η σύγχρονη εποχή.
Η πνευματικότητα δεν ανήκει στο παρελθόν. Πάντα είναι επίκαιρη. Όμως, ένα κάνοντας λόγο για τη σύγχρονη επίδραση, εννοείτε τον εκκοσμικευμένο τρόπο σκέπτεσθαι, είναι ανάγκη να δεχθούμε ότι αυτή αυτός στις μέρες μας όντως χαρακτηρίζει πάρα πολλούς ανθρώπους σε πολλές χώρες.
Η μουσική της ψυχής
«Η μουσική μπορεί να ασκεί τεράστια επίδραση στον άνθρωπο. Η μουσική είναι ένας από τους ευθείς δρόμους που οδηγούν στην ανθρώπινη καρδιά. Είναι ένας ανοιχτός δίαυλος που οδηγεί στα βάθη της ψυχής μας. Τι όμως θα περάσει από το δίαυλο; Φρονώ ότι εξαρτάται από την κατάσταση της ψυχής του μουσουργού και των ερμηνευτών της. Πιστεύω ότι η δημιουργία θεραπεύει τις ανθρώπινες ψυχές μόνο σε εκείνη την περίπτωση όταν οι δημιουργικοί άνθρωποι βασίζονται στα σταθερά θεμέλια της μακραίωνης πνευματικής παράδοσης», θεωρεί ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας, δημιουργός του έργου «Τα Κατά το Ματθαίον Πάθη», που συνέθεσε το 2006, και το οποίο εκτελέσθηκε επανειλημμένως σε πολλές χώρες.
– Τι έχετε να πείτε την παραμονή μιας από τις πιο χαρμόσυνες εορτές της χριστιανοσύνης;
Η εορτή του Πάσχα είναι μια εορτή χαράς αλλά ταυτόχρονα και ελπίδας για κάθε πιστό. Άλλωστε η Ανάσταση του Σωτήρα μας είναι εγγύηση και αρχή της δικής μας Αναστάσεως. Αυτή άλλαξε άπαξ και δια παντός την ανθρώπινη ιστορία και ανά πάσα στιγμή αλλάζει την ιστορία της ζωής του κάθε πιστού.