Αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Ελλάδος στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου
[gallery]
Τις Θεολογικές Ακαδημίες Μόσχας και το εργοστάσιο εκκλησιαστικών ειδών «Σόφρινο» επισκέφθηκε στις 29 Μαΐου 2012 η αντιπροσωπεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος.
Τη συνοδεία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου απάρτισαν οι Μητροπολίτες: Δωδώνης Χρυσόστομος, Ελασσώνος Βασίλειος, Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων Νεκτάριος, Γλυφάδος Παύλος, Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Ιωήλ, Θήρας, Αμοργού και Νήσων Επιφάνιος, Ζιχνών και Νευροκοπίου Ιερόθεος, Κυθήρων και Αντικυθήρων Σεραφείμ, ο Επίσκοπος Διαυλείας Γαβριήλ, Αρχιγραμματεύς της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως Προκόπιος, ο Γραμματέας της Συνοδικής Επιτροπής Προσκυνηματικών Περιηγήσεων Αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος, ο Αρχιδιάκονος Επιφάνιος Αρβανίτης και υπάλληλοι συνοδικών ιδρυμάτων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος. Από την πλευρά της Ρωσικής Εκκλησίας τον κ. Ιερώνυμο συνόδευσαν ο Επίσκοπος Ποντόλσκ Τύχων, Διευθυντής της Οικονομικής Υπηρεσίας του Πατριαρχείου Μόσχας, ο πρωθιερέας Ίγκορ Γιακιμτσούκ, Γραμματέας του ΤΕΕΣ επί των διορθοδόξων σχέσεων, υπάλληλος της υπηρεσίας του πρωτοκόλλου του ΤΕΕΣ ιερέας Μιχαήλ Μποντάνωφ και στέλεχος της Γραμματείας του ΤΕΕΣ επί των διαορθοδόξων σχέσεων κ. Β. Μαμόνωφ.
Στην είσοδο της Λαύρας ο Μακαριώτατος κ. Ιερώνυμος έγινε δεκτός από τον ηγούμενο Αρχιεπίσκοπος Σέργκιεφ Ποσάντ Θεόγνωστο, τον Πρύτανη των Θεολογικών Σχολών Μόσχας Αρχιεπίσκοπο Βερεγιάς Ευγένειο, τον Επίσκοπο Αμούρ και Τσεγκντομυν Νικόλαο, αδελφούς της Μονής.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος με τη συνοδεία του μετέβησαν στον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδος όπου ασπάσθηκαν τα τιμία λείψανα του κτήτωρος της Μονής Αγίου Σεργίου Ραντονέζ και άλλα ιερά κειμήλια. Εν συνεχεία ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος ξεναγήθηκε στο Καθολικό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου φυλάσσονται τιμία λείψανα των Αγίων Ιννοκεντίου Μόσχας και Οσίου Μαξίμου του Γκραικού.
Εκ μέρους της αδελφότητος ο Σεβασμιώτατος κ. Θεόγνωστος καλωσόρισε τον Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμο ευχαριστώντας για την επίσκεψή του στη Λαύρα.
Αμέσως μετά η αντιπροσωπεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος επισκέφθηκε τη Θεολογική Ακαδημία Μόσχας, όπου ο Αρχιεπίσκοπος Βερεγιάς Ευγένειος καλωσόρισε τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπ Ιερώνυμο στο χώρο του παλαιότερου εκπαιδευτικού ιδρύματος της Ρωσίας.
Ακολούθησε η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου προς τους παρόντες καθηγητές και ιεροσπουδαστές της Ακαδημίας:
«Σεβασμιώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Βερέγιας κ. Εὐγένιε, σεβαστοί Πατέρες καί κύριοι Καθηγητές, αγαπητοί σπουδαστές καί σπουδάστριες.
«Ὁ δὲ ἡμέτερος παιδαγωγὸς ἅγιος Θεὸς Ἰησοῦς, ὁ πάσης τῆς ἀνθρωπότητος καθηγεμὼν λόγος, αὐτὸς ὁ φιλάνθρωπος Θεός ἐστι παιδαγωγός».
Μέ τόν λόγο αὐτό, ὁ ὁποῖος ἀνήκει στή σπουδαία μορφή τῶν ἀπαρχῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ, τοῦ Κλήμεντος τοῦ Ἀλεξανδρέως, ἑνός ἀπό τούς θεμελιωτές τῆς πρώτης Σχολῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ, τῆς Κατηχητικῆς Σχολῆς τῆς Ἀλεξανδρείας, σᾶς ἐκφράζω τήν χαρά καί τήν βαθύτατη συγκίνησή μου, καθώς βρίσκομαι στό ἱερό καθίδρυμα τῆς ἐπιστήμης τῆς Θεολογίας, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ ἰσχυρότατο δεσμό τῆς σχέσης τῶν Λαῶν καί τῶν Ἐκκλησιῶν μας.
Αἰσθάνομαι ὡς νά περιβάλλομαι ἀπό ἀχλύν, τήν ὁποία δημιούργησαν χρόνοι μακροί καί μορφές ἀναλλοίωτες μέσα στό πέρασμα τῶν αἰώνων. Μορφές καί γεγονότα, ὅπως τά τόσα καί τόσα πού μᾶς συνδέουν ἀδιάσπαστα μέ τήν ἐν Κυρίῳ Ἰησοῦ ἀγάπη, μέ τίς ἀγαθές σχέσεις καί τίς προσφορές καί ἀπό τίς δυό πλευρές. Μορφές πνευματικές, τῶν ὁποίων ἔχομε σήμερα ἔλλειμμα, μέ ἀποτέλεσμα οἱ ἄνθρωποι νά μήν ἀκούουν τήν προσταγή τοῦ προφήτου λέγοντος: «Παύσασθε ἀπό τῶν ἔργων ὑμῶν, τῶν παλαιῶν ἁμαρτιῶν, μάθετε καλόν ποιείν· ἔκκλινον ἀπό κακοῦ καί ποίησον ἀγαθόν· ἠγάπησας δικαιοσύνην, ἐμίσησας ἀνομίαν».
Λέγεται συνήθως ὅτι οἱ σχέσεις τῶν δυό λαῶν μας σηματοδοτοῦνται ἀπό τήν στιγμή κατά τήν ὁποία ὁ ρωσικός λαός ἀσπάσθηκε τόν Χριστιανισμό. Ἀλλά ἐπιτρέψτε μου νά εἰπῶ ὅτι οἱ σχέσεις τῆς Ἑλλάδας καί τῆς Ρωσίας στόν τομέα τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς παιδείας καί τῶν διακρατικῶν σχέσεων εἶναι τόσο μακροχρόνιες πού χάνονται στά βάθη τῶν αἰώνων, ἤδη στούς ὁμηρικούς χρόνους, στό πλαίσιο τοῦ Τρωικοῦ πολέμου καί τῆς Ἀργοναυτικῆς ἐκστρατείας.
Ὁ τρόπος ζωῆς, οἱ βάσεις τοῦ πολιτισμοῦ πού ἔθεσαν ἐκεῖνοι οἱ πρῶτοι ἐπισκέπτες, ἀρχικά, καί ἄποικοι μέ τόν καιρό, ὁρισμένα στοιχεῖα ἀπό τόν ὁποῖο φέρνουν διαρκῶς στό φῶς οἱ ἀρχαιολογικές ἀνασκαφές, μαρτυροῦν τήν παλαιότητα τῆς παρουσίας, στή γῆ τῆς σημερινῆς ρωσικῆς δημοκρατίας, τοῦ ἀνήσυχου καί δημιουργικοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου, καί προοιωνίζουν τήν στερεότητα τῶν σχέσεων πού ἔμελλαν νά προκύψουν στό μέλλον καί ὥς τίς ἡμέρες μας. Ὅσο κι ἄν φαίνεται ὑπερβολή, οἱ δεσμοί μέ τόν τόπο προλείαναν μέ ἕναν ἀπερίγραπτο τρόπο τήν θέρμη, ἡ ὁποία διατηρεῖ ζωντανή καί ἀκμαία τήν σχέση μας.
Ἐξετάζοντας τίς ρίζες τῶν παραγόντων πού ἔδωσαν τή δυνατότητα στή Ρωσία νά κατακτήσει καί νά διατηρηθεῖ στή θέση πού ἔφθασε, μέ θαυμασμό καί σεβασμό παρατηρεῖται τό γεγονός, ὅτι τό Βυζάντιο, σέ μιά ἐποχή πού πλέον ψυχορραγοῦσε, ἔπαιξε τόσο σπουδαῖο ρόλο στήν κατάκτηση αὐτή, ὥστε νά θεωρηθεῖ μία ἀπό τίς πιό σημαντικές, ἄν ὄχι καί ἡ σημαντικότερη συμβολή τοῦ Βυζαντινοῦ Ἑλληνισμοῦ στήν ἱστορία τῆς νεότερης Εὐρώπης.
Ἀλλά εὑρισκόμενος στόν χῶρο αὐτόν αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη νά ἀναφέρω τό ὄνομα ὁρισμένων μεγάλων ἀλλά ταπεινῶν κατά τό φρόνημα ἀνδρῶν, ὡς μνημόσυνο γιά τά ἔργα τους πού ἔθεσαν τά θεμέλια στόν τόπο αὐτό, γιά νά ἀνθήσει ἡ πίστη, ἡ παιδεία καί ὁ πολιτισμός. Ἡ κληρονομιά πού ἄφησαν ἀποτελεῖ πηγή ἀστείρευτης γνώσης στούς σπουδαστές τῆς Σχολῆς σας, μέ τό σκεπτικό ὅτι δέν ἐφείσθησαν οὔτε τῆς ἴδιας της ζωῆς τους, γιά νά ἐπιτελέσουν τό ἔργο τῆς πνευματικῆς καλλιέργειας τῶν νέων του τόπου.
Ὁ φωτιστῆς τῶν Ρώσων, μιά ἀπό τίς σημαντικότερες μορφές τοῦ 16ου αἰώνα, ὁ Μάξιμος ὁ Γραικός, ὁ «Μακσίμ Γριέκ», ὅπως ἔμεινε γνωστός στή Ρωσία, ἕνας ἀπό τούς διαπρεπέστερους μοναχούς καί θεολόγους τοῦ 16ου αἰώνα, ἀπόστολος καί ἀναμορφωτής τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας. Φωτεινή μορφή, ὁ πρῶτος ὁμολογητής καί ὁσιομάρτυρας τῆς Ὀρθοδοξίας στή Ρωσία. Στόν πρόλογο τῶν Ἁπάντων του, πού εἶχε ἐκδώσει ἡ Θεολογική Ἀκαδημία τοῦ Καζᾶν: «Εἰς τοιαύτην δυσχερῆ ἐποχήν ἀφίκετο εἰς τά καθ’ ἡμᾶς ἐξ Ἑλλάδος ὁ διάσημος οὗτος ἀνήρ. Ἐν τῷ προσώπῳ αὐτοῦ ἡ ὀρθόδοξος Ἑλλάς παρέσχεν εἰς τήν ἡμετέραν ἐκκλησίαν τήν μᾶλλον ἐπίκαιρον βοήθειαν ὑπέρ τῆς πίστεως, τήν ὁποίαν παρέδωκεν εἰς αὐτήν καί ἥτις κατά τούς χρόνους ἐκείνους ἤρξατο κινδυνεύουσα… Διά τά μεγάλα του ἔργα τόν ἀντήμειψαν διά δεινῶν, διωγμῶν καί μακροχρονίου ἐγκαθείρξεως…».
Τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1649 ἡ ρωσική κυβέρνηση ἵδρυσε στή Μονή Τσουντόβ, στήν καρδιά τοῦ Κρεμλίνου, τό πρῶτο ἑλληνικό σχολεῖο, τό σχολεῖο τοῦ Ἀρσένιου, τήν «Ἑλληνολατινική Σχολή τοῦ Κρεμλίνου». Ὁ Ἀρσένιος, ἕλληνας λόγιος της Διασπορᾶς τοῦ 17ου αἰώνα, ἔδρασε στήν Ρωσία κατά τόν 17ο αἰώνα καί ἔγινε γνωστός ὡς Ἀρσένιος ὁ Γραικός, ὁ τρίτος στόν χῶρο τῶν γραμμάτων καί τῆς τέχνης τῆς Ρωσίας πού φέρει τήν προσωνυμία «Γραικός». Πρόκειται γιά προσωπικότητα ὄχι πολύ γνωστή στό εὐρύ κοινό, πού ἐργάστηκε στή Μόσχα σέ ἐποχή ἀμφισβητήσεων, πειραματισμῶν καί ἀνακατατάξεων, ἡ ὁποία ὁδήγησε τελικά στήν ἐποχή τοῦ Μεγάλου Πέτρου.
Ἦταν 6 Μαρτίου τοῦ 1685, ὅταν δυό ἀδέλφια ἀπό τήν Κεφαλονιά, ὁ Καλλίνικος καί ὁ Ἀρσένιος, οἱ ἀδελφοί Λειχούδη, πού εἶχαν σπουδάσει σέ φημισμένους δασκάλους τῆς Βενετίας καί τῆς Πάδοβας, ἔφθασαν μετά ἀπό περιπέτειες δύο ἐτῶν στή Μόσχα, ἀποφασισμένοι νά πραγματοποιήσουν τήν ὑπόσχεση πού εἶχαν δώσει στόν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Δοσίθεο τόν Νοταρᾶ, νά βοηθήσουν στήν παιδεία τῆς Ρωσίας, ὀργανώνοντας ἀνώτατη σχολή γιά σπουδές στήν ἑλληνική γλώσσα. Πράγματι, ἵδρυσαν ἐκείνη τήν ἴδια χρονιά τή Σλαβο-Γραικολατινική Ἀκαδημία πού παρεῖχε ἀνώτατη παιδεία στή Ρωσία, αὐστηρά προσηλωμένη στήν Ὀρθοδοξία. Εἶναι ἡ Θεολογική Σχολή τῆς Μόσχας, πού βρίσκεται ἀπό τόν 19ο αἰώνα ἐδῶ, στήν ἱστορική Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σεργίου, στή βάση τῆς δομῆς τῆς ὁποίας ἐξελίχθηκαν κατόπιν οἱ νεότερες θεολογικές σχολές τῆς Ρωσίας.
Ἡ σημασία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Μόσχας εἶναι ἰδιαίτερα πολύτιμη στίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰώνα, ὅταν οἱ πολιτικές μεταρρυθμίσεις ἐκείνων τῶν χρόνων ἐπηρέαζαν φυσικά καί τίς Θεολογικές Σχολές, καί ἀντικατοπτρίζεται στά λόγια τοῦ διευθυντῆ της, ἐπιστήμονα καί ταυτόχρονα ἀσκητῆ, ἀρχιεπισκόπου Θεοδώρου Ποζντεβσκίι, ὁ ὁποῖος ἔλεγε ὅτι «στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο μπορεῖ καί πρέπει νά ὑπάρχει μία σπουδαιότατη μεταρρύθμιση, ἡ μετάνοια καί ἡ προσευχή. Τά ἄλλα πράγματα, τά ὁποῖα εἶναι ἐπίσης χρήσιμα, θά πηγάσουν ἀπό αὐτήν τήν χαριτωμένη μεταρρύθμιση τοῦ πνεύματος».
Συγχωρῆστε μου τήν ἀναφορά σέ πρόσωπα καί πράγματα, τά ὁποῖα ἀσφαλῶς γνωρίζετε. Αὐτό πού ἤθελα νά ἐκφράσω μέ αὐτήν τήν ἀναδρομή εἶναι τό γεγονός, ὅτι σέ καιρούς δύσκολους, ἄνθρωποι δικοί μας καί δικοί σας, Ἕλληνες ὑπόδουλοι καί Ρώσοι πού διψοῦσαν γιά μόρφωση, πάσχιζαν μέ μεγάλες δυσκολίες καί ἐλλείψεις καί θυσίες καί κινδύνους, νά ἐμπεδώσουν τήν παιδεία στόν τόπο αὐτόν. Σήμερα, πού τά ἀγαθά καί ἡ παιδεία καί ὁ πολιτισμός ἔχουν φθάσει στίς ἄκρες της οἰκουμένης, σήμερα ὑπάρχει ἀπερίγραπτη πνευματική ἔνδεια, πού ὁδηγεῖ τούς ἀνθρώπους σέ ἐξαθλίωση. Σεῖς πού συνεχίζετε σήμερα μέ δυναμισμό τό ἔργο ἐκείνων πού ἀναφέρθηκαν καί τῶν πολύ περισσότερων πού δέν ἀναφέρθηκαν, ἔχετε ἕνα πεδίο εὐρύ καί θεοφιλές.
«Οἶδα δὲ ἀκριβῶς», παρατηρεῖ Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, «ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν οὐχὶ τὸν λέγοντα μακαρίζει μόνον, ἀλλὰ τὸν πρὸ τοῦ εἰπείν καὶ πράξαντα. “Μακάριος γάρ”, φησίν “ὁ ποιήσας καὶ διδάξας· οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλεία τῶν οὐρανών”. Τοῦ γὰρ τοιούτου διδασκάλου καὶ οἱ μαθηταὶ ἀκούοντες, μιμεῖσθαι αὐτὸν γίνονται πρόθυμοι καὶ οὐ τοσοῦτον ἐκ τῶν ἐκείνου λόγων δέχονται τὴν ὠφέλειαν, ὅσον ἀπὸ τῶν καλῶν αὐτοῦ πράξεων διεγείρονται καὶ τὰ αὐτὰ ποιεῖν ἀναγκάζονται».
Ἔχομε ἀνάγκη ἀπό δασκάλους καί παιδεία. Οἱ δυσκολίες τῶν καιρῶν ὁπωσδήποτε, ὅσο κι ἄν εἶναι μεγάλες, δέν εἶναι ἴδιες μέ ἐκεῖνες τῶν πρώτων χρόνων. Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ἔλεγε ὅτι «Καθάπερ γὰρ ἡ γῆ ἡ ἄψυχος, ἡ ἀκίνητος, ἐνεδυναμώθη τῷ θελήματι τοῦ Θεοῦ, καὶ τοσαύτα ἐξ αὐτῆς τὰ θαύματα γέγονεν, οὕτω καὶ τοῦ Πνεύματος τῷ ὕδατι παρόντος, τὰ παράδοξα καὶ λογισμὸν ὑπερβαίνοντα εὐκόλως πάντα γίνεται». Τό Ἅγιο Πνεῦμα κραταιώνει τήν ἀνθρώπινη προσπάθεια, ὅπου αὐτή τό ἐπικαλεῖται. Μήν πτοεῖσθε, λοιπόν, ἀλλά ἔχετε πίστη στόν Θεό.
Σᾶς εὔχομαι ἀπό καρδίας καλή ἐπιτυχία στό ἔργο σας».
Μετά τη λήξη της διαλέξεως ο Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος απάντησε στις ερωτήσεις των ιεροσπουδαστών.
Ακολούθησε η ανταλλαγή ενθυμίων.
Εν συνεχεία η αντιπροσωπεία επισκέφθηκε το εργοστάσιο εκκλησιαστικών ειδών «Σόφρινο», όπου έτυχε θερμής υποδοχής από τον Διευθυντή και το προσωπικό του.