Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας: Δεν είναι των κοσμικών αρχών να υπαγορεύουν στην Εκκλησία ποιά μορφή της υπάρξεως να επιλέγει

Στη συνέντευξη στον ανταποκριτή του τηλεοπτικού σταθμού «NTV» ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, αναφέρθηκε στην κατάσταση στην Ουκρανία, η οποία διαμορφώθηκε εξαιτίας της πρωτοβουλίας των αρχών της χώρας σχετικά με την δημιουργία στην Ουκρανία αυτοκεφάλου Εκκλησίας.

– Κατ’αρχήν, κατά πόσον κατάλληλη είναι η κατάσταση με τον Πρόεδρο της χώρας και τις αντικανονικές κοινότητες να υποβάλλουν αίτημα προσωπικά προς τον Παναγιώτατο Πατριάρχη Βαρθολομαίο, προκειμένου να επιληφθεί του θέματος της αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία;

– Είναι αδύνατο να πρωτοστατούν οι κοσμικές αρχές στην εκχώρηση της αυτοκεφαλίας όπως και σε λοιπά ενδοεκκλησιαστικά θέματα. Στη σύγχρονη κοινωνία στις χώρες όπως η Ρωσία, η Ουκρανία και σε πλειοψηφία των λοιπών χωρών η Εκκλησία είναι χωρισμένη από την Πολιτεία:  μόνη της οφείλει να επιλαμβάνεται των προβλημάτων της και να καθορίζει το καθεστώς της. Δεν είναι των κοσμικών αρχών να υπαγορεύουν στην Εκκλησία, ποιά μορφή της διοικητικής διαρθρώσεως να επιλέγει.

Η συντριπτική πλειοψηφία των Ορθοδόξων χριστιανών της Ουκρανίας ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, την μόνη κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία στη χώρα. Μιλάμε για περισσότερες από 12 χιλιάδες ενορίες και περισσότερες από 200 Ιερές Μονές. Αυτοί οι πιστοί ούτε στον Πρόεδρο της Ουκρανίας, αλλά ούτε και στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως υπέβαλαν το αίτημα εκχωρήσεως της αυτοκεφαλίας.

Τούτο το αίτημα υπέβαλαν προς τον τελευταίο οι δύο σχισματικές οντότητες: μια με επικεφαλής τον πρώην Μητροπολίτη Κιέβου Φιλάρετο Ντενισένκο και άλλη με επικεφαλής ένα άλλο ηγέτη του σχίσματος. Λοιπόν, και οι δύο αυτές οντότητες ζητούν τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να τις αναγνωρίσει ως αυτοκέφαλο Εκκλησία. Μα η συντριπτική πλειοψηφία των Ορθοδόξων χριστιανών της Ουκρανίας δεν μετέχουν στο εγχείρημα αυτό, όπου πρωτοστάτησε και το οποίο για πολλοστή φορά στήριξε η κοσμική ηγεσία της Ουκρανίας. Προσπάθειες σαν και αυτή καταβλήθηκαν προ δεκαετίας, την παραμονή της 1020^ης επετείου του Βαπτίσματος των Ρως.

Εδώ και εικοσιπέντε χρόνια υφίσταται το σχίσμα στην Ουκρανία. Κάποτε το υποστήριξαν οι αρχές της χώρας. Ακριβώς χάριν σε αυτή την υποστήριξη των κοσμικών αρχών το σχίσμα επέζησε μέχρι σήμερα. Άνευ της υποστηρίξεως ίσως θα ξεφούσκωνε προ πολλού, όπως συνέβη με αρκετά αυτού του είδους σχίσματα καθ΄όλη τη διάρκεια της εκκλησιαστικής ιστορίας.

– Δηλαδή, πρόκειται τρόπον τινα για χειραγώγηση, εάν αντιλαμβάνομαι ορθώς; Κατά το προεκλογικό έτος οι αρχές της Ουκρανίας προσπαθούν να παίξουν αυτό το θέμα, το οποίο δεν τους αφορά καθόλου... 

– Φρονώ ότι εδώ, φυσικά, έχουμε να κάνουμε με κάποια προεκλογική τακτική. Όμως φοβούμαι, μηπως αυτή η τακτική να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα, διότι αποκλείεται η επίλυση των εκκλησιαστικών ζητημάτων με ωμή παρέμβαση στα εσωτερικά της Εκκλησίας. Πρέπει επίσης να πούμε ότι στη ρητορική σχετικά με το σχέδιο της ούτως λεγομένης ενιαίας Τοπικής Εκκλησίας, συχνά-πυκνά αναφέρεται και μια άλλη ομάδα, εκείνη δηλαδή των Ουκρανών Ελληνόρυθμων Καθολικών με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Σβιατοσλάβ Σεβτσιούκ. Ο τελευταίος έχει επανειλημμένως δηλώσει την υποστήριξή του προς το σχέδιο της ενιαίας Τοπικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά με όλα ταύτα τόνιζε ότι η ενότητα της Εκκλησίας αυτής θα πρέπει να στηρίζεται στον διάδοχο του Αγίου Αποστόλου Πέτρου, δηλαδή στον Πάπα Ρώμης. Με άλλα λόγια, δεν είναι τίποτε άλλο από την απόπειρα αποπλανήσεως των Ορθοδόξων χριστιανών της Ουκρανίας, προκειμένου να προσχωρήσουν στο σχίσμα. Παρόμοιες απόπειρες ζήσαμε και στο παρελθόν.

Δηλαδή, το σχέδιο τούτο υποστηρίζουν οι τρεις δυνάμεις: οι ουκρανικές κοσμικές αρχές, οι σχισματικές οντότητες και οι Ελληνόρυθμοι Καθολικοί.

– Τα τελευταία έχουν γίνει τακτικότερες οι επιθέσεις κατά των Ορθοδόξων Ιερών Ναών από τους ακραίους, με τους οποίους φλερτάρουν ανοικτά οι Ουκρανικές αρχές. Να υπενθυμίσουμε την επίθεση κατά της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου καθώς και απόπειρες εμπρησμού και ληστεύσεως Ιερών Ναών σε άλλες περιοχές. Κατά πόσον κρίσιμη είναι η κατάσταση;

– Η κατάσταση είναι ανησυχητική και μπορούμε να πούμε κρίσιμη: περίπου πεντήντα Ι. Ναοί της κανονικής Εκκλησίας της Ουκρανίας έχουν ήδη παρανόμως καταληφθεί από τους σχισματικούς. Στους Ναούς έρχονται κάποιοι «λεβέντες», όχι σπάνια και μασκαρισμένοι, οι οποίοι επιτίθενται κατά των ενοριτών, ακόμη και των γυναικών, τους ξυλοκοπούν, διώχνουν Ιερείς από το Ναό και αντικαθιστούν κοινότητα, η οποία είχε στην κατοχή της αυτό το Ναό, με δική τους «κοινότητα», στην οποία, κατ΄αυτούς, ανήκε ή πρέπει να ανήκει ο συγκεκριμένος Ναός. Μάλιστα κατά την εκδίκαση της υποθέσεως η κανονική Εκκλησία κερδίζει μηνύσεις, διότι έχει δίκιό. Εν τούτοις, ακόμη και σε περιπτώσεις αναγνωρίσεως αυτών των καταλήψεων ως παρανόμων από το δικαστήριο, οι καταληψίες δεν δέχονται να αποδώσουν Ναούς.

Η εκστρατεία με σκοπό την απόδοση κανονικότητας στο σχίσμα, την οποία εξαπέλυσαν τώρα οι πολιτικές δυνάμεις της Ουκρανίας, νομιμοποιεί ακόμη και αυτό τον βανδαλισμό των σχισματικών και των μασκαρισμένων «λεβεντών». Είδαμε τρομακτικές σκηνές στα βίντεο και φωτογραφίες με τους Ορθοδόξους Ι. Ναούς βεβηλωμένους, ληστευμένους, όπου εντός Ι. Ναών να επικρατεί «το βδέλυγμα ερημώσεως» με συλημένα τα Ιερά Βήματα. Όλα αυτά δεν μπορούν, βεβαίως, παρά να προκαλούν μεγάλη αγωνία και βαθύτατη ανησυχία.

Προ ολίγων λεπτών ακούσαμε τον Πατριάρχη της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Σερβίας να ομιλεί, ο οποίος είχε συνάντηση σήμερα με τον Αγιώτατο Πατριάρχη Κύριλλο και αργότερο, κατά την παρέμβασή του στην Αίθουσα Συνελεύσεων του Ιερού Ναού Σωτήρος Χριστού, τόνισε ότι κάθε υποστήριξη προς το σχίσμα στην Ουκρανία, οδηγεί σε απώλεια ανθρώπων. Ήταν ξεκάθαρως και εξέθεσε σαφώς τη θέση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Σερβίας επί του θέματος.

Οφείλουμε να πούμε ότι και οι λοιπές κατά τόπους Εκκλησίες στηρίζουν την κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας. Ουδεμία τοπική Εκκλησία παρέχει υποστήριξη στο σχίσμα.

Η υποστήριξη προς την κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο έκδηλη, αλλά όλες οι κατά τόπους Εκκλησίες τάσσονται υπέρ της κανονικής τάξεως, προκειμένου να μην αποδοθεί κανονικότητα στο σχίσμα, διότι κατ΄αυτό τον τρόπο, αποκλείεται στους σχισματικούς η είσοδος στην Εκκλησία. Η επιστροφή από το σχίσμα στην Εκκλησία είναι μέσα από τη μετάνοια, και αυτή η οδός συμφωνεί με τους ιερούς κανόνες, και στην οποία εδώ και εικοσιπέντε χρόνια καλούνται οι Ουκρανοί σχισματικοί τόσο από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας, όσο και από την ανά την Οικουμένη Ορθοδοξία. Ευελπιστώ να εισακουσθεί αυτή η φωνή.