Μητροπολίτης Ιλαρίωνας: Οι ενέργειες του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία αποτέλεσαν θεομηνία για όλη την παγκόσμια Ορθοδοξία

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2020 ο Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων (ΤΕΕΣ) του Πατριαρχείου Μόσχας Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας απάντησε στις ερωτήσεις της παρουσιάστριας της τηλεοπτικής εκπομπής «Εκκλησία και κόσμος» Αι. Γκρατσιόβα, η οποία μεταδίδεται από το τηλεοπτικό δίκτυο «Ρωσία - 24» τα Σαββατοκύριακα,. Μεταξύ άλλων συζητήθηκε το θέμα των επιπτώσεων για την παγκόσμια Ορθοδοξία των ενεργειών του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία.

 Αι. Γκρατσιόβα: Σεβασμιώτατε, προ ημερών ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κύριλλος επισκέφθηκε το Τμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων, του οποίου προεδρεύετε. Το Τμήμα αυτό αποκαλείται ενίοτε «υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας». Εργάζεσθε εκεί  επί εικοσιπενταετία. Αυτή η επέτειος ήταν και η αφορμή να έλθει για να Σας συγχαρεί ο Πατριάρχης, επισημαίνοντας την υψηλή ποιότητα του έργου. Όμως, οι επικριτές Σας σημειώνουν ότι ακριβώς κατά τη θητεία Σας επήλθε η ρήξη στις σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη, ακριβώς με υπαιτιότητά Σας.  Τι θα απαντούσατε σε αυτή την κριτική;

Μητροπολίτης Ιλαρίωνας: Μπορούμε, φυσικά, να θεωρήσουμε ευθύνη του υπουργού Εξωτερικών το ότι, κατά τη θητεία του στο αξίωμα αυτό, επήλθε η ρήξη στις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Μπορούμε να ενοχοποιήσουμε τον υπουργό Υγείας, επειδή κατά τη θητεία του ενέσκηψε η πανδημία του κορονοϊού. Μπορούμε κιόλας να κατηγορήσουμε τον επικεφαλής της Κεντρικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας,  επειδή κατά την περίοδο, που διευθύνει την Υπηρεσία, προέκυψαν πάρα πολλές βροχές, καταιγίδες και ίσως κάπου καταγράφηκαν και θύελλες. Υπάρχουν, όμως, πράγματα, τα οποία εξαρτώνται από εμάς και πράγματα, τα οποία ουδόλως εξαρτώνται. Όσα εξηρτώντο από εμένα, ως Πρόεδρο του Τμήματος, τα έκανα και εξακολουθώ να κάνω όσα περνούν από το χέρι μου, προκειμένου να υπερασπιστώ τα συμφέροντα της Εκκλησίας μας.

Ο συνοδικός αυτός Οργανισμός, το Τμήμα μας, ενίοτε πράγματι αποκαλείται «υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσικής Εκκλησίας», αλλά τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα επιτελούσε την αποστολή ενός είδους εκκλησιαστικού «υπουργείου Άμυνας», διότι στόχος μας ήταν και παραμένει να υπερασπιστούμε τα εξωτερικά σύνορα της Εκκλησίας μας από τους εχθρούς. Μπορούμε βεβαίως να προβλέψουμε τις ενέργειες των κακοθελητών, όπως και ο επικεφαλής της Κεντρικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας προβλέπει και προειδοποιεί τους ανθρώπους για τις θεομηνίες, ωστόσο δεν μπορούμε να επηρεάσουμε τις ίδιες τις θεομηνίες.

Οι ενέργειες, στις οποίες προχώρησε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία, είναι μια θεομηνία για όλη την παγκόσμια Ορθοδοξία. Δεν φέρουμε γι᾽ αυτό οποιαδήποτε ευθύνη. Όλα αυτά τα χρόνια δεν πραγματοποιήσαμε καμία κίνηση σε βάρος του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.  Αντιθέτως, τον πληροφορούσαμε τακτικά για τη θέση μας, τον προειδοποιούσαμε για τις επιπτώσεις των ενεργειών, στις οποίες προτίθετο να προχωρήσει, δηλαδή κάναμε, όσα μπορούσαμε να κάνουμε για να προλάβουμε αυτές τις ενέργειες. Αφότου οι προειδοποιήσεις μας δεν εισακούσθηκαν και οι ενέργειες έγιναν πράξη, αποστολή μας είναι να ασχολούμαστε με τις επιπτώσεις τους και να ελαχιστοποιήσουμε τη βλάβη για την παγκόσμια Ορθοδοξία, την οποία επέφερε με τις ενέργειές του ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

Φρονώ, ότι πρωτίστως κατάφερε τεράστιο πλήγμα στον εαυτό του, στην υπόληψή του, στη διακονία του, διότι είναι αδύνατο τώρα να αντιμετωπίζεται σοβαρά ως επικεφαλής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ως πρώτος μεταξύ ίσων. Οικειοθελώς αποποιήθηκε αυτής της ιδιότητας. Κατά δεύτερον, δεν υπήρξε ουδεμία θεραπεία του σχίσματος στην Ουκρανία. Αντιθέτως, το σχίσμα αυτό έγινε βαθύτερο και εξαπλώθηκε πλέον όχι μόνον στην Ουκρανία, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, σε άλλες τοπικές Εκκλησίες. Στόχος μας είναι να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις αυτού του σχίσματος.

Το κύριο όμως αποτέλεσμα των παρελθόντων ετών είναι ότι διαφυλάξαμε την Εκκλησία μας ενωμένη: όσοι ήσαν μέλη της Εκκλησίας μας, διαφύλαξαν την ενότητα με την Εκκλησία. Νομίζω ότι αυτό είναι το βασικό αποτέλεσμα όλης της δραστηριότητας της Εκκλησίας μας στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια.