Μήνυμα του Αγιωτάτου Πατριάρχη Μόσχας και της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας προς τους Επισκόπους, τον ιερό κλήρο, τους μονάζοντας και τους λαϊκούς με αφορμή την 1030η επέτειο από της βαπτίσεως των Ρως
Το κείμενο υιοθετήθηκε από τη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας στις 14ης Ιουλίου 2018 (Πρακτικά № 42).
Ευλογημένος είναι ο Κύριος Ιησούς Χριστός,
Ο Οποίος αγάπησε τον νέον λαόν, τη Ρωσσική γη
Και φώτισε αυτή με το ιερό βάπτισμα.
(από το Αρχικό Χρονικό)
Πεφιλημένοι ἐν Κυρίῳ Σεβασμιώτατοι Άγιοι Αρχιερείς, τίμιον πρεσβυτέριον και διακονία, θεοφιλείς μοναχοί και μοναχές, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,
Τώρα όλο το Πλήρωμα της καθ’ημάς Εκκλησίας τιμά τον άγιο ισαπόστολο Μεγάλο Πρίγκιπα Βλαδίμηρο και με ευγνωμοσύνη ενθυμάται ότι πριν από τα 1030 χρόνια με προσπάθειες αυτού του εκλεκτού από το Θεό και πνευματικά ισχυρού ανδρός πραγματοποιήθηκε ένα γεγονός-καμπή στην ιστορία των Σλαβικών λαών. Με την πανάγαθη ενέργεια του Αγίου Πνεύματος ο πρίγκιπας εγκατέλειψε την ειδωλολατρική πλάνη και πίστευσε στον Μονογενή Υιό του Θεού Ιησού Χριστό και ομού μετά των συνεργατών του δέχθηκε το Άγιο Βάπτισμα, μεταλαμπαδεύοντας στους Ρως το σωτήριο φως του Ευαγγελίου.
Διατί χαρακτηρίζουμε το Βάπτισμα των Ρως κρίσιμη καμπή στην ιστορία των λαών μας; Διότι τούτο άπαξ και διά παντός άλλαξε όλη τη μορφή του Σλαβικού πολιτισμού και προκαθόρισε την περαιτέρω πορεία του. Ήταν πράγματι μια αποφασιστική στροφή από το σκότος προς το φως, από το περπάτημα μέσα στο ζόφος των εσφαλμένων ιδεών και δοξασιών προς την αποκεκαλυμμένη από το Θεό αλήθεια και τη σωτηρία.
Ο Φιλάνθρωπος και Οικτίρμων Θεός μας χορήγησε ένα ασύγκριτο έλεος και μια μεγάλη επιτυχία να είμαστε μέλη της Ορθοδόξου Εκκλησίας, να συγκροτούμε Ένα Σώμα Χριστού και να κοινωνούμε της πηγὴς ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον (Ιω. 4.14). Ἄρα οὖν οὐκέτι ἐσμέν ξένοι καὶ πάροικοι, ἀλλὰ συμπολῖται τῶν ἁγίων καὶ οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ, ἐποικοδομηθέντες ἐπὶ τῷ θεμελίῳ τῶν ἀποστόλων καὶ προφητῶν, ὄντος ἀκρογωνιαίου αὐτοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ (Εφ. 2:19-20).
Ελάχιστα γνωρίζουμε για τη ζωή των Ρως προ Βαπτίσματος. Οι σωζόμενοι μέχρι σήμερα ιστορικές μαρτυρίες μας μεταφέρουν μια πολύ αντιφατική εικόνα των προγόνων μας ως ανθρώπων αμείλικτων και πονηρών αφενός, και ανδρείων και γενναιοδώρων αφετέρου. Σεβόμενοι τους νόμους του αίματος, οι Σλάβοι παράλληλα διακρίνονταν για τη φιλοξενία και την ανοικτοσύνη ψυχής. Στις εκστρατείες ο φιλήσυχος Σλάβος μεταβάλλετο σε τρομερό και αδίστακτο πολεμιστή: η μανία του δεν ήξερε όρια και για χάρη μιας πλούσιας λείας ήταν πρόθυμος να πράξει το παν.
Ο Σλαβικός κόσμος ευρίσκετο τρόπον τινά στο σταυροδρόμι μεταξύ καλού και κακού, με τα ευγενή αισθήματα της ψυχής να εναλάσσονται με την τρομερή άβυσσο του σκότους. Χρειαζόταν μια αποφασιστική και σταθερή κίνηση, προκειμένου να πραγματοποιηθεί αυτή η κρίσημη επιλογή. Και αυτή την επιλογή την κάνει ο Άγιος Ισαπόστολος Πρίγκιπας Βλαδίμηρος. Η Ορθόδοξη πίστη, η οποία εμπεδώνετο στη ζωή των προγόνων με τις προσπάθιες του μεγάλου Πρίγκιπα, μεταμόρφωσε το λαό μας, καλλιεργώντας σε αυτό πνεύμα αυτοθυσίας και πραότητος, προσφοράς και υπομονής.
Στο διάβα των αιώνων που μεσολάβησαν μετά το βάπτισμα στα ευλογημένα ύδατα του Δνείπερου η Ρως αγωνιζόταν να θεμελιώνει την ύπαρξή της επί των υψηλών χριστιανικών ιδεωδών και πιστότητας στο Ευαγγέλιο, επεδίωκε να ακολουθήσει μια ζωή, την οποία ο στοχαστής Ivan Ilin χαρακτήρισε ως «ασπασμό του σταυρού», δηλαδή μια ένθερμη αγάπη προς τον Κύριο και την ευλάβεια έναντι της Λυτρωτικής θυσίας, στην οποία προέβη Αυτός. Παρά τις περιπέτειες της ιστορίας, παρά τα όποια σφάλματα, παρεκκλήσεις και πτώσεις ακόμη, ως βασικός γνώμονας του λαού μας απαρεγκλίτως ήταν η διακονία της θείας δικαιοσύνης και η εμμονή στην αλήθεια.
Η κοινωνία στην Ορθόδοξη πνευματικότητα αποτέλεσε ένα ισχυρό κίνητρο και για την εξέλιξη ενός ιδιότυπου ανατολικού Σλαβικού πολιτισμού. Η θρησκευτική επιλογή του πρίγκιπος Βλαδιμηρου ήταν, εκτός των άλλων, και η επιλογή του φρονήματος, του χριστιανικού συστήματος της κοινωνικής ζωής και νοοτροπίας του πολιτισμού. Ήταν η επιλογή μιας πολιτισμένης πορείας. Αδυνατούμε πλέον να φαντασθούμε τη λογοτεχνία μας, τις εικαστικές τέχνες, την αρχιτεκτονική ή τη μουσική εκτός των πλαισίων των Ευαγγελικών μοτίβων. Διαποτισμένα με χριστιανικά ηθικά ιδεώδη και αξίες αυτά τα έργα μας εισάγουν στον πλούσιο πνευματικό κόσμο της Ορθοδόξου πίστεως και καλούν να σκεφθούμε για τα διαχρονικά υπαρξιακά προβλήματα και το νόημα της ανθρώπινης ζωής.
Δεν μας καθιστά χριστιανούς τό γεγονός ότι απλώς από γεννήσεως ανήκουμε στον Ορθόδοξο πολιτισμό. Η ιδιότητα του Ορθοδόξου χριστιανού δεν είναι ένας σεβασμός της παραδόσεως «αγάπη έναντι των πατρώων σορών» και της εθνικής ιστορίας. Η ιδιότητα του χριστιανού ειναι κυρίως μια συνειδητή επιλογή της πορείας ζωής, είναι μια αδιάκοπη αναζήτηση του Χριστού και της δικαιοσύνης Αυτού. Όπως ο ισαπόστολος Βλαδίμηρος, ἀπεκδυσάμενος τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον σὺν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ καὶ ἐνδυσάμενος τὸν νέον (Κολ. 3.9-10), διά παντός προσέφερε την καρδία αυτού στον Κύριο Ιησού, έτσι και εμείς, ενθυμούμενοι, ποίου πνεύματός ἐσμέν ἡμεῖς (Λουκ. 9.55), καλούμεθα να γίνουμε ποιηταὶ λόγου καὶ μὴ μόνον ἀκροαταί, (Ἰακ. 1.22), ἐν πλήρει ἐπιγνώσει ότι ἡ ζωὴ ἡμῶν κέκρυπται σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ (Κολ. 3.3).
Η αναζήτηση της αλήθειας του Χριστού και η προστασία αυτής αποτελούν την κύρια παρακαταθήκη του Αγίου Πρίγκιπος Βλαδιμήρου, την οποία άφησε στους λαούς της Αγίας Ρως, τους κληρονόμους της κολυμβήθρας του Δνείπερου. Ολόκληρη η κοινή μας ιστορία και ο πολιτισμός, ολόκληρη η μακραίωνη πνευματική και εκκλησιαστική παράδοση των λαών μας έχει σχέση με την επίγνωση της αλήθειας αυτής. Αυτή αποτελεί τον πυρήνα της υπάρξεως και της αυτοσυνειδησίας μας, αυτή και ενώνει όλους μας, χορηγώντας δυνάμεις να πορευθούμε την οδό των ιστορικών εξελίξεων, παρ’όποιες αντιξοότητες, συμφορές και έχθρες.
Και σήμερα, στην αδελφική μας Ουκρανία, όπου ευρίσκεται η ιερά κολυμβήθρα του Δνείπερου της βαπτίσεως των λαών της Ρως, τα στοιχεία του κόσμου τούτου εγείρονται κατά της Εκκλησίας του Αγίου πρίγκιπος Βλαδιμήρου, προσπαθώντας να διαλύσουν την ενότητα αυτής της αγίας Εκκλησίας. Ο ιερός κλήρος και οι πιστοι δέχονται άδικες κατηγορίες και εξευτελισμούς. Αλλά πιστεύουμε ότι παρ’όποια πίεση έξωθεν ο ιεροί δεσμοί της αγάπης του Χριστού, οι οποίοι μας ενώνουν σε ένα Σώμα της Εκκλησίας, είναι αδύνατο να καταστραφούν. Πιστεύομε ότι η κοινή μας προσευχή θα μας στηρίξει να αντεπεξέλθουμε σ’όλες τις δοκιμασίες, να κρατήσουμε το αλώβητο της Ορθοδόξου πίστεως και την αφοσίωση στην ιστορική αλήθεια.
Ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ δοξολογώντας τον Δημιουργό για το ανέκφραστο έλεος Αυτού ἐνανατί μας, ας αναδειχθούμε αντάξιοι αυτής της πλουσίας εκχυνομένης αγάπης του Θεού και εκείνης της μεγάλης προσφοράς προς το λαό του από τον Ισαπόστολο Πρίγκιπα Βλαδήμιρο.
Με τις πρεσβείες αυτού του θαυμάσιου Αγίου του Θεού ας ευλογεί ο Ουράνιος Δεσπότης τις χώρες της ιστορικής Ρως με ειρήνη, ας να ενδυναμώνει τους ποιμένες και τους πιστούς της Ουκρανίας, οι οποίοι με ανδρεία διατηρούν την πιστότητά τους στην κανονική Εκκλησία, και χορηγεί την ανεξάντλητη βοήθειά Του στην οδό σωτηρίας, προκειμένου να μὴ συσχηματιζόμενοι τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ μεταμορφούμενοι τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοὸς ἡμῶν (Ρωμ. 12.2), επιτελούμε τη διακονία μας του Θεού και τους συνανθρώπους, επιμαρτυρώντας το αέναο κάλλος και τη δημιουργηκή δύναμη της πίστεως του Χριστού.